Email: pingalwara57@gmail.com Phone: +91-183-2584713, +91-183-2584586 Mobile: +91-9781401140
Select a page

All India Pingalwara Charitable Society (Regd) Amritsar.

Punjabi Article on Bhagat ji

ipMglvwVy dw bwnI  Bgq pUrn isMG 

jnm qy bcpn (1904 qoN 1916) :syvw dI g~l kridAW hI BweI G~nHeIAw jI vWg Bgq pUrn isMG dw nW Awp-muhwry hI bu~lW au~qy Aw jWdw hY [ aunHW dw jnm izlHw luiDAwxw dI qihsIl KMnw dy ipMf rwjyvwl ivKy 4 jUn 1904 nUM iek snwqn DrmI ihMdU Grwxy ivc mwqw mihqwb kOr dI ku~KoN hoieAw [ aunHW dw ipqw lwlw iS~bU m~l ipMf dw SwhUkwr sI, jo swl dw 52 rupey ienkm tYks Aqy 200 rupey zmIn dw mwmlw idMdw sI [ aunHW dw bcpn dw nW rwmjI dws sI [

aunHW dy jnm smyN Gr ivc cwr m~JW du~D idMdIAW sn Aqy Gr ivc iek rQ vI sI [ pwxI dw GVw, iGE dI cwtI, KMf Aqy S~kr dIAW m~tIAW ieko QW, kMD dy nwl, r~Ky rihMdy sn[

aunHW dI mW BwvyN pVHI ilKI nhIN sI pr bhuq sUJvwn Aqy Dwrimk iKAwlW vwlI sI [ ipMf ivc rwmwiex, mhW-Bwrq Aqy Bgvq gIqw dI kQw aunHW dy mwqw, ipqw dovyN hI sunx jwieAw krdy sn [ aunHW dy Gr iek irtwierf POjI AwieAw krdw sI, jo mW nUM is~KI bwry bhuq kuJ d~sdw rihMdw sI [ auh r~uK lwaux Aqy aunHW nUM pwxI pwaux nUM puMn Aqy Bly dw kMm  smJdI sI [ cOrsqy vwlI KUhI ’qy l~j, fol nwl auh swrw-swrw idn rwhIAW Aqy fMgrW nUM pwxI ipAwldI rihMdI [ ienHW kMmW ivc rwmjI dws vI h~Q vtwauNdw [ rsqy ’c qury jWidAW mW aus nUM kMfy, sUlW, roVy Awid cu~kx nUM AwKdI qW jo iksy dy pYrW ivc nw cu~B jwx [ auh ie~tW, roVy vI rwh ivcoN cu~kx leI kihMdI qW jo g`fy dy phIey A~gy Awaux nwl bldW dw ijAwdw jor nw l~gy [ auh ieh vI AwKdI ik rsqy ’c qury jWidAW kIVy-mkOVy vyK ky quirAw kr qW jo pYrW hyT Aw ky mr nw jwx[ C~q au~qy icVIAW, gutwrW, kbUqrW, Awid nUM cogw pwaux vI ByjdI [ ienHW swrIAW g~lW nwl rwmjI dws dy idl ivc ru~KW, mnu~KW, pSUAW Aqy pMCIAW pRqI fUMGI dieAw, ipAwr Aqy hmdrdI pYdw hoeI Aqy nwl hI syvw Aqy praupkwr dy Bwv vI pYdw hoey [

mW rwmjI dws nUM bwxI dy rsIey sMq bRhm dws dw kIrqn sunx vI ByjdI Aqy svyry rotI dyx qoN pihlW mMdr m`Qw tykx ByjdI [ rwmjI dws nUM sMqW, BgqW, mhWpurSW dIAW swKIAW vI suxwauNdI rihMdI, ijs nwl Dwirmk rucI pYdw hoxI jrUrI sI [

cwhy iSv mMdr dw vYrwgI swDU hovy jW audwsI sMq jW rivdwsIey mhMq jW swrMgI vwlw muslmwn, sB nUM rwmjI qoN dovW h`QW dI bu~k Br ky Awtw, dwxw pvwauNdI, ijs nwl aus ivc h`QoN kuJ dyx dI rucI pYdw hoeI [

mW rwmjI dws nUM AQwh ipAwr krdI Aqy aus dy jnm idn ’qy s~q kMjkW (ds-bwrW swl dIAW kvwrIAW kuVIAW) nUM bulw ky Kwxw KvwauNdI Aqy Kwxy qoN pihlW rwmjI dws qoN aunHW dy pYr DuvwauNdI [ ies nwl rwmjI dy idl ivc AOrq-jwq pRqI bhuq Awdr pYdw hoieAw [

mwqw-ipqw ieqny suihrd sn ik jdoN 1905 eI. ivc plyg peI qW lokW, ijnHW ny cUihAW qoN fridAW KyqW ivc Ju~gIAW pw leIAW sn, dI k`lI-k`lI Ju~gI ivc jw ky aunHW dw hwl pu~Cdy [ 1913eI. dy nyVy jd, mINh nw pYx kwrn, sokw Aqy kwl pY igAw qW rwmjI dws dy ipqw ny lokW koloN krzy dy rUp ivc lgBg 50,000 rupey lYxy sn[ ies qoN Cu`t, aus vyly aunHW pws Gr ivc jo do jW cwr hzwr rupey sn, aus rkm nwl aunHW dy ipqw ny iek f~bw m~kI Aqy do f~by qUVI dy Br ky lY AWdy Aqy KMnw stySn dy

mwl gudwm qoN lokW nUM qol-qol ky dyeI igAw Aqy kihMdw igAw ik quhwfy kol jdoN pYsy hoxgy, dy dyxw nhIN qW nw shI [ Awpy r~b dy lyKy jwxgy [

hweI skUl KMnw dy hostl ivc (1916-1923) : lokW qoN pYsy vwps nw muVy, ipqw dw SwhUkwrw ^qm ho igAw Aqy Gr ivc grIbI Aw geI [ pr mW ny aus nUM pVHn qoN nhIN htwieAw [ rwmjI dws dw v~fw Aqy mqryAw Brw (lwlw iS~bU m~l pihlW vI ivAwihAw hoieAw sI Aqy iek pu~q qy iek DI dw ipqw sI) aus nwl bhuq n&rq krdw sI [ ie`QoN q~k ik aus nUM Awpxw Brw vI nhIN mMndw sI [ mW nhIN cwhuMdI sI ik aus dw pu~qr ies qrHW n&rq Aqy hIx-Bwvnw dy vwqwvrx ivc rhy [ ies leI, BwvyN ^rcw dyx dy smr~Q nhIN sI iPr vI mW ny ipMf qoN Cy mIl dI dUrI ’qy KMnw ksby dy hweI skUl dy hostl ivc aus nUM dw^l krvw id~qw, ij`Qy auh 1916 qoN 1923 q~k s~q swl irhw [ hostl dw ^rcw aus dI mW ny ds rupey mhInw imMtgumrI ivKy iek fwktr dy Gr BWfy mWjx dI nOkrI kr ky id~qw [

is~K bxn dw iKAwl ikvyN AwieAw ?: 1923eI. ivc dsvIN dw iemiqhwn luiDAwxy id~qw[ vwpsI au~qy luiDAwxy ivKy hI iek iSvjI dy mMdr drSn krn clw igAw [ mMdr ivc aus ny TwkrW dIAW mUrqIAW nUM ml-ml ky ieSnwn krwieAw, sw& kIqw Aqy AwpxI-AwpxI QW ’qy itkw ky fMfauq bMdnw kIqI [ ieh vyK ky mMdr dw pujwrI bVw pRBwvq hoieAw [ aus mMdr ivc sMsikRq pVHn vwly pMj ividAwrQI vI sn [ TwkrW dI syvw vyK ividAwrQI vI hYrwn hoey [ ieMny nUM rotI Kwx dw smW vI ho igAw Aqy pujwrI Aqy ividAwrQI rotI Kwx leI bYT gey [ rwmjI dws vI pMgq ivc aunHW dy nwl hI bYT igAw, pr pujwrI ny aus nUM bWh qoN PV ky auTw id~qw [ ies nwl rwmjI dy idl nUM bhuq Tys l~gI  Aqy jyb ivc pYsy nw hox kwrn, auh Bu~Kx-Bwxw, pYdl hI, KMny v`l qur ipAw [ rsqy ivc hnyrw pY jwx krky rwq iek izmINdwr dy Gr k~tI Aqy Agly idn gurduAwrw ryrU swihb phuMc igAw [ auQy im~TI Aqy gwVHI l~sI vrqweI jw rhI sI [ cwh ijhVI vrqweI jw rhI sI, auh ieMj sI, ijvyN inrw du~D hI hovy [ ds ku vjy gurU kw lMgr vriqAw, ijs ivc guV vwly cOl, dysI iGE vwlI dwl Aqy loh dy pRSwdy sn [ syvwdwr bVy ipAwr nwl kih rhy sn, “prSwdw lau gurmuKo, cOl lau ipAwirE, dwl lau gurmuKo’, Awid [ rwmjI dws hYrwn vI hoieAw Aqy iqRpq vI [

bwAd dupihr iqMn ku vjy &Oj ’coN Cu~tI Awey pMj-s~q &OjI is~K nOjvwn v~fy sMq Aqr isMG jI pws bYTy siqsMg kr rhy sn, jo iek pirvwrk Jlk jwpdI sI [ Swm vyly kIrqn hoieAw [ rhrwis dy pwT qy Ardws ny qW rwmjI dy ihrdy nUM hrw-Brw kr id~qw [ gurduAwrw swihb ivc ijhVy isMG gaUAW Aqy bldW dI syvw kr rhy sn , aunHW d~isAW ik auh qn^wh nhIN lYNdy Aqy aunHW Awpxw jIvn gurduAwry nUM syvw leI Arpn kIqw hoieAw hY [ (auDr rwmjI dws nUM i&kr sI ik hostl ivc qW iemiqhwn dyx ip`CoN iksy ny rihx nhIN dyxw Aqy Gr aus dw pihlW hI au~jV cukw sI[ hux, auh rhygw ik`Qy?) b~s, aunHW isMGW dI g~l sux ky aus ny mihsUs kIqw ik iek Aijhw Gr vI sMswr ivc hY jo kdy aujVdw nhIN Aqy ijs ivc Kwx pIx Aqy bsqr Aid swDnW dI koeI kmIN nhIN Aqy ijs ivc pRvyS kr ky koeI nOjvwn sMswr ivc Awpxy vDx-Pu~lx dw rwh l~B skdw hY [ aus nUM l~gw ik aus nUM auh QW l~B igAw

hY, ijs dI aus nUM Awpxy jIvn dy ivkws leI loV sI Aqy ijs nwl sMbMD joV ky bMdw AwpxIAW srIr, bu~DI Aqy ihrdy dIAW SkqIAW dy ivkws Aqy vrqoN bwry soc-ivcwr leI smW pRwpq kr skdw hY ik ikhVy-ikhVy kwrj sMswr ivc kIqy jwxy cwhIdy hn jo nhIN ho rhy Aqy aunHW nUM krn ivc pihl krnI cwhIdI hY [ so gurduAwrw ryrU swihb ivc guzwry iek idn Aqy iek rwq Aqy luiDAwxy dy iSvjI dy mMdr ivc ibqwey kuJ GMty rwmjI dws dy jIvn ivc pirvrqn ilAwaux vwly is~D hoey [

joV-myly au~qy gurduAwrw PqihgVH swihb dI Xwqrw: ies qoN pihlW aus ny sMn 1918 dy nyVy-qyVy Coty swihbzwidAW dy ShIdI joV-myly ’qy &qihgVH swihb ivKy mhwrwjw pitAwlw dy ey.fI.sI. nUM is~KI srUp—svwr ky b~DI hoeI dwVHI Aqy dohrI sjweI hoeI dsqwr—iv`c vyiKAw sI, ijsnUM aus ny guris~KI dy s~iBAwcwr dI suMdrqw dI pihlI Jlk AwiKAw sI Aqy mW kol aus ny is~K bnx dI ie~Cw pRgtweI sI [ mW ny ikhw sI ik dsvIN qk Tihr jwh iPr kys r~K lvIN [

gur~isKI dI ies pihlI Jlk qoN ielwvw jo hor pRBwv rwmjI dws au~qy pey aunHW nUM Bgq jI ny bwAd ivc Awpxy SbdW ivc ieMj ibAwn kIqw hY:-

*“ShIdI joV-myly dy AMqly idhwVy gurduAwrw PqihgVH swihb qoN ShIdI jlUs inkilAw sI ijs ivc gurpurb dI swrI sMgq swihbzwidAw dy sskwr dy AsQwn, gurduAwrw joqI srUp, nUM geI [ ……… auQy mYN auh AsQwn vyiKAw ij~Qy ShId swihbzwidAW Aqy mwqw gujr kOr jI dy imRqk srIrW dw sskwr kIqw igAw sI [ aus AsQwn dy drSn kridAW hI myrw ihrdw QrQrw igAw Aqy mYN aus AsQwn ivcoN iek AijhI gupq lihr inkldI AnuBv kIqI ijhVI iek bMdy dy mn nUM iekwgr krky ieh d~s rhI hovy ik qUM sMswr ivc iks leI AwieAw hYN Aqy iek mnuK dy qOr ’qy qyry kI-kI krq~v ho skdy hn ? auh krq~v ikMnyy vfy ho skdy hn ijnHW nUM pUrn krnw hI jIvn dy mnorQ nUM pRwpq krnw Aqy sdw leI Amr hoxw hY [”

**“myry ihrdy au~qy aus gurpurb qoN pMj pRkwr dw Asr ipAw :-

(1) mhwrwjw swihb dy ey.fI.sI. dI suMdrqw jo ik aus dy kysW, dwVHI qy dUhrI  p~g ny pYdw kIqI [

(2) gurU Gr dI sMgq ivc swry bMidAW qoN aucy QW ’qy koeI bMdw vI nhIN bYT skdw  BwvyN sMswrk qOr ’qy ikMnw vI aucy drjy dw ikauN nw hovy [

(3) aus sMgq ivc koeI v~fy qoN v~fw AwdmI Awpxw Swiml hoxw, Awpxy DMn-Bwg   igxdw hY [

(4) joV myly auqy AMimRq vyly gurU ky is~K qVHky dy hnyry ivc ieSnwn kr rhy sn qy  bwxI vI pVH rhy sn [

*khwxIAW: pMjvIN AYfISn, mwrc, 2006: pMnw:29

**khwxIAW: pMjvIN AYfISn, mwrc, 2006: pMnw:31,32

(5) CotI aumr dy b~icAw dy aus aumr ivc Drm leI jwn vwr dyx dy ieiqhws ny myrI aus hoS sMBwl rhI aumr ivc jIvn dw iek gMBIr p~K myry swhmxy r~iKAw [ jIvn dy ies p~K nUM ies aumr ivc hr iek b~cy A~gy r~iKAw jwxw bVw zrUrI hY ikauNik aus aumr qoN hI aus nUM aunHW g~lW dw igAwn hox l~igAw krdw hY ijhVIAW aus dI smJ ivc pUrIAW AwauNdIAW hoeIAW aus dy pYrW nUM auKyV dyx vwlIAW huMdIAW hn[”

lwhOr ivc (1924-1947):  auh dsvIN jmwq ivcoN &ylH ho igAw pr aus dI mW, ijs ny imMtgumrI qoN lwhOr Aw ky sr gMgw rwm hspqwl ivc nOkrI kr leI sI, ny lwhOr bulw ky s.b. Kwlsw hweI skUl qoN muV dsvIN dw iemiqhwn idvwieAw [ iemiqhwn q~k auh skUl dy hostl ivc hI irhw [ iemiqhwn qoN ip~CoN hrnwm isMG Awty vwly ny, ijnHW dy Gr aus dI mW ny hux nOkrI kr leI sI, rwmjI nUM Awpxy Gr ivc hI r~K ilAw Aqy ikhw, “nqIjy q~k qUM gurduAwrw fyhrw swihb clw jwieAw kr, au~Qy h`QW dI Anyk pRkwr dI syvw kirAw kr Aqy Swm nUM Gr Aw jwieAw kr [ ijs bMdy ny vI kuJ pRwpq kIqw hY, auh aus ny gurU Gr qoN hI pRwpq kIqw hY[”

ieMj auh gurduAwrw fyhrw swihb jwx lg ipAw[ ie~Qy aus dw nW ‘pUrn isMG’ r~iKAw igAw Aqy ip~CoN pMQ dy idmwg igAwnI krqwr isMG ny nwl ‘Bgq’ joV id~qw [ ieMj auh rwmjI dws qoN ‘Bgq pUrn isMG’ bx igAw [

aunHW dI mW s. hrnwm isMG dy lVky s. hrI isMG nUM kihMdI rihMdI sI ik Awpxy bYNk ivc pUrn isMG nUM nOkrI dy dyvy [ pr s. hrnwm isMG ny Awpxy pu~qr nUM kih id~qw sI, “AsIN pUrn isMG nUM Awpxw nOkr nhIN r~K skdy, ies qoN gurU ny Awpxy kMm lYxy hn [” s. hrnwm isMG ny aunHW dI mW nUM vI ieh kih id~qw sI, “bIbI ! qyrw pu~qr v~fw AwdmI bxygw [”

gurduAwrw fyhrw swihb ivc kMm kridAW vyK ky mhMq qyjw isMG ny pUrn isMG nUM bhuq ipAwr Aqy auqSwh id~qw [ auh ieSnwn dIAW tUtIAW dI hltI ju~py Joty nUM h~kdy, p~Ty pwauNdy, lMgr dy jUTy BWfy mWjdy, q~pV ivCwauNdy, XwqrUAW dy rwq sOx dy pRbMD dI dyK-Bwl krdy,  by-Awsry rogIAW Aqy ApwhjW dI syvw-sMBwl krdy, aunHW nUM hspqwl lY ky jWdy Aqy dvweIAW dw pRbMD krdy[ joiVAW Aqy sweIkl stYNf dI syvw ’qy bYTdy Aqy nwlo-nwl kIrqn vI suxdy rihMdy [ jdoN ienHW kMmW qoN ivhl imldI, lwiebRyrIAW ivc jw ky A^bwrW, rswly Aqy ikqwbW pVHdy Aqy igAwn pRwpq krdy rihMdy [ auh srdy-pu~jdy bMidAW koloN pYsy mMg ky grIb Aqy loVvMd ividAwrQIAW dI mdd vI krdy[

aunHW ny AwbwdI dy vwDy, AMn-sMkt, jMglW dI AMDw-DuMd ktweI, vwqwvrn dy dUiSq hox, pYtrOl, fIzl, koly dI byqhwSw Kpq, DrqI dy Kory, fYmW dy Brn, smwijk burweIAW, by-rozgwrI Awid dy mwVy AsrW bwry vI igAwn pRwpq kIqw Aqy socxw SurU kIqw [ ies dy PlsrUp hI aunHW ny ipMglvwVw ivc Cwpw^wnw lw ky ienHW iviSAW ’qy coxvW swihq CwipAw Aqy lokW ivc muKq vMifAw [

sMsQw bxwaux dI klpnw : Bgq jI Awp ilKdy hn, “byAwsry rogIAW dI durdSw nUM vyK ky ij~Qy myry idl ivc ieh i^Awl pYdw hoieAw krdw ik mYN ienHW leI iek AijhI sMsQw bxwvW, ijhVI ienHW nUM sMBwly, srkwrI hspqwlW

qoN ielwj krwey, au~Qy mYnUM ieh i^Awl vI pYdw hoieAw krdw ik mYN hornW dySW dIAW pusqkW Aqy rswly pVH ky ieh pqw krW ik AgWh-vDU dySW ny Aijhy msly h~l krn leI kI kuJ soicAw Aqy kI kuJ kIqw hY [”

mW dI mOq :     23 jUn 1930 nUM aunHW dI mW dI, FweI swl bImwr rihx auprMq, Cyhrtw swihb dy gurduAwry dI h~d AMdr mOq ho geI [ auh bhuq k`ly-k`ly mihsUs krn l~gy [ nwl hI mW nwl kIqy vwAidAW Anuswr pRwxI-mwqr (duKI qy by-shwrw mnu~Kqw) dI syvw krn bwry gMBIrqw nwl socx, pVHn Aqy kMm krn ju~t pey [

ipMglvwVy dI nINh :  sMn 1934 ivc iek cwr ku swl dw ApMg (lUlHw) b~cw qVky dy hnyry ivc gurduAwrw fyhrw swihb dy swhmxy corIauN hI koeI C~f igAw sI [ ies b~cy dI mW cwr ku mhIny pihlW mr geI sI Aqy ipqw ies nUM cwr ku mhIny sMBwlx ip~CoN, ijs j~t dy Gr auh sIrI sI, aus dy Gr b~cy nUM C~f ky Awp Alop ho igAw sI [ ipqw dI kuJ idn aufIk krn auprMq, do izmIdwr b~cy nMU AMimRqsr Aqy lwhOr dy XqIm-^winAW ivc leI iPrdy rhy pr ikauNik b~cw AwpxI ikirAw Awp soDx dy Xog nhIN sI, swry pwisauN nWh ho geI [ AMq ivc auh b~cy nUM lY ky gurduAwrw fyhrw swihb Awey [ prMqU ie`Qy vI b~cw r~Kx dw koeI pRbMD nhIN ho skdw sI [ auh izmINdwr rwq gurduAwrw swihb ivc Tihry Aqy qVHky hnyry ivc b~cy nUM C~f ky Awp cldy bxy[ b~cy nUM Kwx-pIx nUM qW sB idMdy pr sWBx nUM koeI A~gy nw AwieAw [ jdoN b~cw bd-hzmI nwl bImwr ho igAw Aqy Awpxy hI ml-mUqr nwl ilb~V-iq~bV igAw qW gurduAwrw fyhrw swihb dy hY~f gRMQI, jQydwr A~Cr isMG, ny Ardws kr ky ieh b~cw Bgq jI dy hvwly kr id~qw Aqy AwiKAw, “pUrnw isMGw ! qUM hI ies dI syvw-sMBwl kr [” Aqy ieMj aus idn hI jwxo ipMglvwVy dI nINh r~KI geI [

Bgq jI ny b~cy nUM bVy ipAwr nwl r`iKAw Aqy aus dw nW vI ipAwrw isMG hI r~iKAw [ 1934 qoN 1947 qk Bgq jI ny AwpxI ip`T Aqy moiFAW nUM hI aus dw itkwxw bxweI r~iKAw [ Awm lokW ny bVI hYrwnI Aqy ihkwrq BrIAW nzrW nwl vyiKAw, kuJ mUrKW ny iK~lI vI aufweI pr Bgq jI syvw dI ies kiTn pRIiKAw ivcoN sPl ho ky inkly Aqy kdI ip`CW BON ky nw vyiKAw[

^wlsw kwlj AMimRqsr dy iriPaUzI kYNp ivc (18-08-1947):    dyS dI vMf smyN auh 18 Agsq 1947 nUM lwhOr qoN ^wlsw kwlj, AMimRqsr dy iri&aUjI kYNp ivc phuMcy [ aunHW nwl iek mrIz (iek mrnwaU bu~Fw), ip~T au~qy sqwrW virHAW dw ipAwrw isMG Aqy jyb ivc iek rupeIAw pMj Awny sn [ au~qy-qyV dy k`piVAW qoN ibnW aunHW kol hor kuJ vI nhIN sI [ kYNp ivc iriPaUjI AwauNdy Aqy A~gy qurI jWdy [ ienHW dI igxqI 23,000 qoN 25,000 dy ivc-ivc rihMdI [ ienHW ivc keI by-Awsry rogI, Apwhj Aqy bu~Fy vI huMdy [ Bgq jI ny ienHW nUM sWBx dI izMmyvwrI Awpxy isr Awp hI lY leI sI [ ieh kYNp 31-12-1947 qk irhw Aqy ies dy kmwfYNt ipRMsIpl joD isMG sn [ kYNp Kqm hox q`k Bgq jI dy mrIzW dI igxqI s`q-A`T ho cu`kI hoeI sI[

^wlsw kwlj qoN inkl ky cI& ^wlsw dIvwn dy A~gy, rylvy stySn dI sVk dy kMFy Aqy 01-10-1948 qoN hspqwl dy bUhy A~gy, rwm bwg dy drvwzy dy lwgy, bohV dy hyTW, Bgq jI ny Awpxy mrIzW,

ApwhjW smyq fyrw lwieAw [ ieMj fyF swl qurdy-iPridAW mrIzW dI syvw-sMBwl kIqI, ijs ivc GrW qoN pRSwdy augrwhuxw, rogIAW nUM sWBxw, hspqwl iljwxw, dvweIAW dw pRbMD krnw, t~tIAW cu~kxIAW, gMdy kpVy Doxy, bhukr dyxw, BWfy mWjxy Awid  Swml sI [ pYsw koeI kol hY nhIN sI [ ieh swry kMm Bgq jI ie`kly hI krdy rhy [ 22 mrIz ho jwx ’qy kyvl svyry, iek smyN vwsqy, iek imhqr (s&weI syvk) r~iKAw sI [ iek purwxw irSkw lY ky, Prym smyq Aglw phIAw k~F id~qw Aqy do bWs lw ky, irkSy nUM D~k mrIz hspqwl lY jWdy[ ieh ipMglvwVy dI pihlI AYNbUlYNs sI[ g~l kI, s^q Gwlxw Gwl ky auh lwvwrs bu`iFAW dI fMgorI, lwcwr AOrqW dy rKvwly Aqy XqIm b~icAW dy mwpy bx gey[

ieMj sVkW dy kMiFAW ’qy rulx ip~CoN, aunHW ny isvl srjn dy d&qr lwgy iek inkwsI koTI m~l leI, jo bwAd ivc ^wlI krnI peI [ iPr 1950 ivc ieMdr pYlys isnymw dI  nw-mukMml iemwrq ivc Aqy rwm qlweI vwlI srW ivc fyry lwey [

ipMglvwVw bxn ivc Xogdwn :    ipAwrw isMG qW ipMglvwVw bxn dw kwrn hY hI sI Aqy hor vI bhuq swry suihrd Aqy dwnI s~jxW ny Bgq jI nUM bhuq shwieqw id~qI Aqy auqSwh vI id~qw [ pr aunHW iliKAw hY, “jykr nrYx isMG Aqy gurbcn isMG kuMFw myry nwl sVk au~qyy fyry dy idnW ivc nw rhy huMdy qW Swied ipMglvwVw hoNd ivc nw AwauNdw[ gurbcn isMG kuMFw ny qW, syvw dI ^wqr, pRqwp isMG kYroN v~loN kIqI cMgI nOkrI idvwaux dI pySkS vI Tukrw id~qI sI, ijnHW dw gurbcn isMG kuMFw  sMn 1942eI. dI kYd dw swQI sI [”  ies kwrn ienHW do s~jxW dw Xogdwn vrnxXog hY [

mu~K d&qr vwlI QW ’qy ipMglvwVw dw bxnw :     byAMq D~ky-DoVy Kwx Aqy QW-QW Btkx qoN bwAd 27-11-1958 nUM hux dy mu~K d&qr vwlI QW 16964 rupey ivc Bgq jI ny ifsitRkt rYNt AYNf mYnyijMg A&sr pwsoN ^rId leI [ ieh kyNdrI muV-vsybw mMqrI, imhr cMd KMnw, dIAW ihdwieqW dy PlsrUp sMBv ho sikAw, ijMnW nUM mu~K mMqrI pMjwb, gopI cMd Bwrgv ny bynqI kIqI sI [ mu~K mMqrI Bgq jI dy lwhOr dy idnW dy pRSMsk sn Aqy cMgI qrHW jwxUM vI [ ies qrHW  ipMglvwVw bwkwiedw qOr ’qy hoNd ivc Aw igAw [ ‘Awl ieMfIAW ipMglvwVw soswietI (rij:), AMimRqsr’ dy rUp ivc rijstRySn imqI 06-03-1957 nUM rijstrwr Aw& kMpnIz, pMjwb Aqy ihmwcl pRdyS pwsoN pihlW hI krvweI jw cu~kI sI [

Bgq jI dI S^sIAq bwry :   mW v~loN bcpn ivc jo dieAw, Drm, sq, sMqoK dy sMskwr Bgq jI nUM ivrsy ivc imly sn, gurduAwrw fyhrw swihb dI Cqr-CwieAw hyT kIqI syvw ny sony ’qy suhwgy dw kMm kIqw [ gurbwxI kIrqn Aqy gurduAwrw swihb dy sv~C mwhOl ny aunHW nUM isdkI is~K bxw id~qw sI [ lwiebRyrIAW ivcoN gRihx kIqy igAwn Aqy inSkwm smwijk syvw Aqy lwcwr rogIAW dI sMBwl ny aunHW nUM pUrn mnu~K bxw id~qw sI [ qWhI qW auh Bgq vI sn, pUrn vI, (srIrk, mwnisk Aqy ie^lwkI qOr ’qy) Aqy isMG (Syr) ArQwq infr vI sn [

dIn-duKIAW dI syvw dy nwl-nwl auh Awpxy swQI syvwdwrW dw vI hr du~K-su~K ivc swQ idMdy [ auh hr jIv ivc r~b dI hoNd mihsUs krdy Aqy, ibnW iksy jwq-pwq, Drm, rMg, nsl dy ivqkry dy, hr lwvwrs, lwcwr, bImwr, pwgl Aqy Apwhj dI syvw krdy sn [ ieh r~b dI imhr dw ikRSmw hI hY ik aunHW bhuq gMBIr, iBAwnk, lw-ielwj qy CUq dy rogW qoN gRsq  rogIAW dI h~QIN syvw kIqI pr aunHW nUM koeI bImwrI nw l~gI [

lok BlweI dw koeI vI kMm aunHW nUM qu~C jW GtIAw nw jwpdw, ijvyN sVkW ’qy pey ik~l, KurIAW, kyly dy iC~lV, roVy, k~c, gohw, t~tI, Awid cu~kxy [ auh isr& sweIkl, irkSw, tWgw jW ryl g~fI dy qIjy drjy ivc s&r krdy sn [  aunHW dw ivSvws sI ik aunHW nUM jo kuJ vI pRwpq hoieAw hY, auh gurduAwirAW ivcoN hI hoieAw hY, BwvyN auh gurduAwrw fyhrw swihb lwhOr sI jW drbwr swihb AMimRqsr[ auh Awpxy Awp nUM gurU Gr dw JwVU brdwr jW pihrydwr AwK ky ^uSI Aqy &Kr mihsUs krdy[ auh gurU dI imhr nwloN iksy Avwrf jW aupwDI nUM v~fw nhIN mMndy sn [ aupRySn ‘bilaU stwr’ qoN ip~CoN auh pdmSRI dI aupwDI vwps moV ky bhuq sMquStI mihsUs krdy sn [ h~QIN inSkwm syvw krnw Aqy igAwn pRwpq krnw aunHW dw imSn vI sI qy ieSk vI [ aunHW dy kuJ ivSyS gux ies pRkwr sn:-

1)   iqAwgI ieMny sn ik h~QIN bxweI ipMglvwVw dI ivSwl Aqy Swndwr iemwrq ivc aunHW dw kmrw qW kI, koeI AlmwrI vI nhIN sI [ lMmw smW qMgI-qurSI k~tx ip~CoN, ipMglvwVw nUM dwn v~joN l~KW rupey Awaux l~g pey jo swry dy swry ApwhjW, bImwrW Aqy lwcwrW au~qy ^rc kr idMdy Aqy Awpxy kol kuJ vI jmHW nw krdy [

2)  ie^lwk ieMnw au~cw ik smwj dIAW sqweIAW hoeIAW lwcwr qy pwZl AOrqW, ijnHW ivc sohxIAW, jvwn lVkIAW vI huMdIAW, dy isrW ’qy ipqw vwlw h~Q qW r~iKAw, aunHW dy mwnisk jW hor iBAwnk rogW dw ielwj qW krwieAw pr aunW v~l mYlI A~K nwl kdI nw vyiKAw [ jo rwzI ho ky Awpxw QW-pqw d~s skI, aus nUM aus dy Gr phuMcwieAw [ gurU nwnk dyv jI dI is~iKAw aunHW dy rom-rom ivc v~sI hoeI sI [

3)  syvw-Bwv ieMnw idRVH ik rogIAW dy z^mW ’coN kIiVAW qk vI Awp k~Fy Aqy keIAW dy dsqW, mroVW qy aultIAW vwly k~pVy h`QIN Doqy, pr iGRxw nhIN kIqI Aqy nw hI A~ky-Q~ky [ sgoN ipAwrw isMG nUM qW Awpxw r~b vI AwK idMdy ik, “jy ieh myry kool nw AwauNdw qW ipMglvwVw vI hoNd ivc nw AwauNdw [”

4)  vcn dy ieMny p~ky ik jy mW ny AwiKAw ik ‘ipqw dI jwiedwd ivcoN ih~sw nw lvIN’ qW aus pwsy v~l kdI q~ikAw vI nw [ jy mW nwl vwAdw kIqw ik ‘swrI aumr kuvwrw rih ky r~b dy hI kMm krWgw’ qW ies g~l ’qy Aw^rI dm q~k pihrw id~qw [

5)    ihrdy dy ieMny koml ik jdoN pqw l~gw ik vDIAw cmVw jIauNdy pSUAW nUM ku~t-ku~t ky mwrn Aqy aunHW dI K~l lwhux nwl bxdw hY qW cmVy dI bxI ju~qI pwauxI hI C~f id~qI Aqy KVwvW pwauNdy rhy [

6)   by-rozgwrI dI ieMnI icMqw ik jdoN pqw l~gw ik h~Q-K~fI dI QW mSInW l~gx nwl by-rozgwrI vDdI hY qW swrI aumr h~Q-K~fI dw buixAw K~dr hI pwieAw Aqy Awpxy swQI syvwdwrW nUM vI hr mhIny qn^wh dy nwl K~dr vI idMdy rhy [ ieh rIq Ajy q~k cl rhI hY [

7) ^urwk ieMnI swdw qy ssqI ik jo lMgr ’c p~kdw auho hI KWdy [ qMgI-qurSI dy idnW iv~c jo ru~KI-im~sI imldI, Kw ky TMfw pwxI pI lYNdy rhy[

8) smwijk burweIAW, dyS nUM drpyS msilAW, vDdI AwbwdI, vwqwvrn dy gMDlwpn, kudrqI soimAW dI ^pq, jMglW dI ktweI, DrqI dy Kory Awid dI ieMnI icMqw ik ienHW bwry ij~QoN vI cMgy lyK jW jwxkwrI imlI, AwpxI pRY~s ivc Cwp ky muKq vMfI qW jo lok ienHW bwry sucyq hox, socx Aqy shweI hox [ mu~kdI g~l, DrqI, hvw qy pwxI dI sv~Cqw, dyS qy smwj dy msilAW dy h~l Aqy du~KI mnu~Kqw dI inSkwm syvw hI swrI aumr aunHW dI icMqw bxy rhy Aqy ies pwsy aunHW ieqnw kMm kIqw ik iek jIaUNdI-jwgdI imswl bx gey[

AMqm smW :   Bgq jI Awpxy jIaUNdy jIA iek jIaUNdI-jwgdI imswl bx gey sn [ auh iek mnu~K nhIN sgoN iek sMsQw bx gey sn, iek vyKx-Xog guxvwn S^sIAq [ auh 20 jUn 1992 nUM bImwr pY gey Aqy aunHW nUM virAwm isMG nrisMg hom AMimRqsr ivc dwKl krvw id~qw igAw, ij~Qy 23 jUn nUM aunHW dw auprySn hoieAw [ ip~CoN hwlq Acwnk ivgV jwx kr ky aunHW nUM hvweI jhwj rwhIN pI.jI.AweI. cMfIgVH iljwieAw igAw, ij~Qy aunHW dw iek hor auprySn hoieAw [ pr nwl hI idl Aqy PyPVy dI qklI& ho geI Aqy AMq 5 Agsq 1992 nUM auh sdIvI ivCoVw dy gey [

ieho ijhy mhWpurS XugW ip~CoN hI sMswr ivc AwauNdy hn Aqy kudrq dy inXm Anuswr ienHW nUM vI ies PwnI sMswr qoN jwxw pyNdw hY [

sdIvI Xwd :   Bgq jI BwvyN srIrk qOr ’qy swfy ivckwr nhIN rhy pr auh Awpxy ip`Cy, ipMglvwVw dy rUp ivc, AwpxI sdIvI Xwd C~f gey hn, jo by-GirAw leI Gr, by-AwsirAW leI Awsrw, lwvwrs rogIAW leI hspqwl, b~icAW leI pGUMVw Aqy jvwn lVkIAW Aqy AOrqW leI iek sur`iKAq Gr hY[ ieMj ies bhu-mu~KI sMsQw ny Bgq jI nUM Amr kr id~qw hY [

ies dw kMm c~ldw r~Kx leI, auh AwpxI vsIAq rwhIN, Awpxw au~qr-AiDkwrI fwktr bIbI ieMdrjIq kOr nMU Qwp gey hn, ijnHW ny aunHW dI vI AMqly swhW q~k iek DI dy ipAwr qy lgn nwl syvw kIqI Aqy hux sMsQw dy duKIAW Aqy rogIAW dI syvw vI pUrI qn-dyhI nwl kr rhy hn[ auh (bIbI jI) qy aunHW dy sihXogIAW, syvwdwrW dI tIm ipMglvwVw sMsQw dy lgBg 1700 rogIAW (ijvyN 30.06.2015 nUM) dI syvw-sMBwl nUM hI Awpxw Drm-krm smJdI hY qy Bgq jI pRqI s~cI SrDWjlI vI [ ieho kwrn hY ik, vwihgurU dI ikrpw sdkw, sMsQw dw kMm idno-idn au~nqI dy mwrg ’qy, by-rok qy by-DVk, A~gy hI A~gy vDdw jw irhw hY [

 

-muKqwr isMG gurwieAw